Przystanek 05: JEZIORO EUTROFICZNE - żyzne wody, czyli życie w nadmiarze
Jesteś na przystanku 5 z 6
Lokalizacja przystanku
1. RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA
Jezioro Rudnickie jest przykładem jeziora silnie eutroficznego. Cechuje je duża ilość składników pokarmowych, zwłaszcza azotanów i fosforanów, które sprzyjają rozwojowi bujnej roślinności wodnej oraz planktonu. Woda w takich jeziorach bywa zielonkawa i mniej przezroczysta, co wynika z obecności dużej ilości fitoplanktonu – mikroskopijnych glonów będących podstawą łańcucha pokarmowego.
Tego typu jeziora są domem dla wielu gatunków ryb, takich jak leszcz, karaś, szczupak czy lin. W roślinności przybrzeżnej – trzcinach, oczeretach i tataraku – kryją się żaby, traszki, ważki i niezliczone owady wodne. Wiosną i latem można usłyszeć chóralne rechoty płazów oraz obserwować barwne ważki i chmary komarów będących pokarmem dla nietoperzy i ptaków. To bogate siedlisko, pełne życia i dynamicznych procesów ekologicznych.
2. OCHRONA SIEDLISK JEZIOR EUTROFICZNYCH
Chociaż eutroficzne jeziora są z natury bogate w składniki odżywcze, są też bardzo wrażliwe na dodatkowe zanieczyszczenia pochodzące z działalności człowieka. Spływy nawozów sztucznych z pól, ścieki bytowe oraz erozja gleb przyspieszają proces eutrofizacji, prowadząc do zakwitów glonów, deficytu tlenu i zamierania życia w wodzie. W przeszłości taki charakter miała wpływająca tu rzeka Ruda.
Dlatego ochrona jezior eutroficznych opiera się m.in. na ograniczaniu dopływu biogenów, tworzeniu stref buforowych z roślinnością wokół jezior, a także przywracaniu naturalnych stosunków wodnych w ich zlewniach. Niezwykle istotne są także działania edukacyjne, które pozwalają zrozumieć delikatną równowagę między żyznością a przeżyźnieniem jezior i ich wykorzystaniem do rekreacji (poza rezerwatem!).
3. ZNACZENIE JEZIORA DLA PRZYRODY
Jeziora eutroficzne odgrywają istotną rolę w ekosystemie: magazynują wodę, łagodzą skutki suszy, wpływają na mikroklimat oraz są miejscem intensywnej produkcji biologicznej. Dzięki dużej ilości dostępnych zasobów, są wyjątkowo atrakcyjne dla licznych grup zwierząt – zarówno wodnych, jak i związanych ze środowiskiem lądowym.
Szczególne znaczenie mają dla ptaków wodno-błotnych – perkozów, łabędzi, czapli czy różnych gatunków kaczek – które żerują w strefie przybrzeżnej lub zakładają tam gniazda. Roślinność wodna zapewnia im schronienie i pokarm, a cisza leśnego otoczenia zwiększa szanse na udane lęgi.
Co ważne, jezioro jest również ważnym miejscem odpoczynku dla ptaków migrujących, które wiosną i jesienią pokonują tysiące kilometrów. W takich ostojach – wolnych od zgiełku i intensywnej działalności człowieka – ptaki mogą odpocząć, uzupełnić zapasy energii i bezpiecznie kontynuować podróż między lęgowiskami a zimowiskami. Obecność stada gęsi, żurawi czy brodźców może być dla obserwatora niezapomnianym przeżyciem.
4. CZY WIESZ, ŻE...? CIEKAWOSTKI
- Jeziora eutroficzne mogą naturalnie przechodzić w torfowiska, gdy obumierająca materia organiczna zaczyna wypełniać ich dno.
- W Polsce wiele najżyźniejszych jezior znajduje się na niżu, szczególnie na Pojezierzu Mazurskim, Wielkopolskim i Pomorskim.
- Czasem w jeziorze eutroficznym można spotkać tzw. zakwit sinic – to efekt nadmiernego nagromadzenia biogenów i silnego nasłonecznienia.
- Obecność roślin takich jak moczarka, rzęsa wodna czy grążel żółty świadczy o dużej produktywności zbiornika.
- W jeziorach tych często żyją karasie – ryby, które dobrze znoszą mętną wodę i zmienne warunki tlenowe.
Szanuj życie jeziora! Nie wrzucaj śmieci do wody, nie karm dzikich ptaków chlebem, nie wchodź w szuwary – nawet jedno spojrzenie może przestraszyć gniazdującą kaczkę lub żerującego perkoza. Pamiętaj – dla wielu gatunków to nie tylko miejsce życia, ale i przystanek w długiej podróży.