Rezerwat Kuźnik Ścieżka edukacyjna
rezerwatu Kuźnik

1. RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA

Jeziora dystroficzne to unikatowe zbiorniki o wodzie kwaśnej, ubogiej w tlen i substancje odżywcze, a jednocześnie bogatej w związki humusowe — naturalne barwniki pochodzące z rozkładu torfu i szczątków roślin i mszaków. Woda w tych jeziorach ma zazwyczaj brunatny lub herbaciany odcień, przypominający ciemną herbatę.

Choć warunki w takim jeziorze wydają się surowe, wykształciła się w nich bardzo specyficzna i odporna fauna i flora. Typowe są tu torfowce (mszaki tworzące pło – nasuwający się na taflę wody cienki dywan mszarny), rosiczki — mięsożerne rośliny owadożerne, bagnica torfowa, turzyca bagienna, wełnianki czy żurawina błotna. W toni wodnej i mule żyją larwy chruścików, ochotek i pijawek, a także niektóre gatunki traszek i żab. Jezioro dystroficzne to mikroświat dla wyspecjalizowanych organizmów, które nie przetrwałyby w innym typie środowiska. 

2. OCHRONA SIEDLISKA JEZIORA DYSTROFICZNEGO

W Polsce jeziora dystroficzne są rzadkością i zwykle spotykane są w północnej oraz środkowej części kraju, głównie na obszarach leśnych i w obrębie kompleksów torfowisk. Ich funkcjonowanie opiera się na bardzo delikatnej równowadze — każda ingerencja – zmiana hydrologii, nawożenie czy odpływ biogenów, może zniszczyć całe siedlisko.

Ochrona takich jezior polega przede wszystkim na pozostawieniu ich w stanie możliwie nienaruszonym. Zakazuje się osuszania torfowisk, wycinki lasów wokół zbiornika oraz prowadzenia intensywnego ruchu turystycznego. W rezerwacie Kuźnik – jezioro dystroficzne Kuźniczek jest najcenniejszym elementem krajobrazu — to ostoja spokoju i najrzadszej dzikiej przyrody.

3. ZNACZENIE JEZIOR DYSTROFICZNYCH

Choć na pierwszy rzut oka jeziora dystroficzne wydają się „ubogie”, są one niezmiernie ważne dla zachowania różnorodności biologicznej. To siedliska specyficznych roślin torfowiskowych i owadożernych, a także środowiska życia dla wielu chronionych i bardzo rzadkich gatunków zwierząt. Ich torfowe otoczenie pełni również istotną funkcję klimatyczną — magazynuje węgiel i ogranicza jego emisję do atmosfery.

Jeziora te są też doskonałym „archiwum przyrody”. Osady na ich dnie zachowują informacje o zmianach klimatycznych i roślinności z tysięcy lat. Naukowcy wykorzystują je do badań nad historią środowiska, analizując pyłki roślin, resztki owadów czy minerały zawarte w torfie.

4. CZY WIESZ, ŻE...? CIEKAWOSTKI

• Jeziora dystroficzne nazywane są czasem „oczkami leśnymi”.
• Ich woda ma naturalnie kwaśny odczyn (pH nawet poniżej 5), co ogranicza rozwój wielu organizmów 
• Pło torfowe — gęsta mata z mchu torfowca — może z czasem całkowicie pokryć powierzchnię jeziora, tworząc zatorfione bagno.
• Rosiczka, jedna z najciekawszych roślin występujących przy dystroficznych jeziorach, żywi się owadami, ponieważ w ubogim torfie brakuje jej azotu.
• Jeziora tego typu działają jak naturalne filtry — powoli oczyszczają wodę i stabilizują warunki hydrologiczne.
• Jeziora dystroficzne są chronionym siedliskiem Natura 2000.

Zachowajmy ciszę i dystans! Nie wchodźmy na pło – to grozi utopieniem! Jeziora dystroficzne to wrażliwe ekosystemy — przetrwają tylko wtedy, gdy będziemy szanować ich naturalny rytm.