Rezerwat Kuźnik Ścieżka edukacyjna
rezerwatu Kuźnik

1. RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA

Las to jedno z najbogatszych przyrodniczo środowisk dla ptaków. Znajdziemy tu mieszkańców koron drzew, jak zięby, drozdy czy muchołówki, ptaki krzewów i podszytu, jak rudzik czy strzyżyk, a także gatunki związane z dnem lasu, np. kosa, słowika czy grubodzioba. Każdy z nich odgrywa określoną rolę w ekosystemie – od zapylaczy i zjadaczy owadów po roznosicieli nasion.

Szczególną grupą są dzięcioły – mistrzowie w kuciu dziupli i poszukiwaniu owadów ukrytych pod korą. W Polsce żyje aż 10 gatunków dzięciołów, w tym tak rzadkie jak dzięcioł białogrzbiety i trójpalczasty. Inne ptaki korzystają z dziupli po nich – m.in. sikory, muchołówki, kowaliki, szpaki czy sowy. Leśna mozaika siedlisk — od młodników po starodrzewy, od wilgotnych olsów po suche bory — sprzyja dużemu zróżnicowaniu awifauny.

2. OCHRONA SIEDLISK PTAKÓW LEŚNYCH

Ptaki leśne są silnie uzależnione od struktury lasu — obecności starych drzew, martwego drewna, podszytu i naturalnych zbiorników wodnych. Niestety, gospodarka leśna prowadzona w sposób intensywny — z usuwaniem martwych drzew, zrębami zupełnymi czy osuszaniem — prowadzi do ubożenia siedlisk i zmniejszenia liczby ptasich gatunków.

Ochrona ptaków leśnych to przede wszystkim ochrona ich siedlisk. W rezerwatach przyrody i na obszarach Natura 2000 prowadzi się działania zachowawcze: pozostawia się martwe drzewa, ogranicza ingerencję w drzewostan, a w niektórych przypadkach wiesza się budki lęgowe. Coraz częściej mówi się też o potrzebie ochrony lasów o charakterze naturalnym – z dużym udziałem drzewostanów liściastych i różnorodnym wiekiem drzew.

3. ZNACZENIE PTAKÓW LEŚNYCH

Ptaki odgrywają w ekosystemie leśnym kluczową rolę: regulują liczebność owadów i larw, przyczyniają się do rozsiewania roślin, a niektóre – jak dzięcioły – tworzą siedliska dla innych organizmów. Obecność określonych gatunków ptaków świadczy o jakości lasu – dlatego są wykorzystywane jako tzw. gatunki wskaźnikowe.

Ptaki są też nieocenionymi sojusznikami leśników i rolników – wiele z nich zjada szkodniki drzew i upraw. Są także ważnym elementem dziedzictwa kulturowego i edukacyjnego – obecne w mitach, symbolach, sztuce i literaturze. Ich śpiew i obecność towarzyszą człowiekowi od zarania dziejów.

4. CZY WIESZ, ŻE...? CIEKAWOSTKI

• Najmniejszym leśnym ptakiem Polski jest mysikrólik – waży zaledwie 5 g i potrafi przeżyć mroźne zimy, chowając się w gęstych igłach świerków.
• Dzięcioł duży potrafi kuć pień z prędkością ponad 20 uderzeń na sekundę!
• Puszczyk zwyczajny, jedna z najczęstszych naszych sów, prowadzi skryty tryb życia – jego obecność można rozpoznać po charakterystycznym pohukiwaniu o zmierzchu.
• Sójka nie tylko zbiera żołędzie — potrafi je ukryć i zakopać, a część z nich kiełkuje, przyczyniając się do naturalnego odnawiania lasów.
• Ptaki migrujące, jak muchołówki i wilgi, pokonują jesienią tysiące kilometrów, by zimować w Afryce – a wiosną wracają dokładnie do tego samego lasu, w którym przyszły na świat.
• Sikory potrafią nauczyć się otwierać zamknięte pojemniki z pokarmem – to jedne z najbardziej inteligentnych ptaków leśnych.

Uszanujmy ptasi świat! Nie hałasujmy w lesie, nie schodźmy ze szlaku. Każdy świergot i pohukiwanie to sygnał, że las tętni naturalnym życiem.